ارتباطات بین‌المللی ایران در دوره تحریم‌ها معطوف و متمرکز بر کشورهای همسایه و آسیای شرقی خواهد شد. ایران به دنبال توسعه روابط با همسایگان است و چین و هند نیز در مرکز توجه قرار گرفته‌اند. اما آیا رفتار این کشورها متفاوت از سایر کشورهای دنیا خواهد بود؟
دور جدید تحریم‌های آمریکا در سال جدید ادامه دارد. از این رو برای آنکه بتوان در شرایط سخت محدودیت‌های بین‌المللی همچنان روی پا ایستاد، نیاز است تا روش‌هایی برای دور زدن تحریم‌ها مورد استفاده قرار بگیرد. تجربه تحریم‌های دور قبل چندان خوشایند نبود. هنوز پرونده‌های اختلاس افرادی که به ظاهر در دور زدن تحریم‌ها به کشور کمک کردند، بعد از گذشت چند سال، باز است و هربار شاهد رو شدن پرونده‌ای جدید هستیم. اما به نظر می‌رسد راه‌هایی که پیش از این به منظور رهایی از تحریم و با عنوان راه‌های دور زدن تحریم قابل استفاده بوده، در این دوره چندان جواب نمی‌دهد. البته برخی ار کارشناسان عنوان می‌کنند که برخی از این راهکارها همچنان قابل استفاده هستند. برخی دیگر نیز بر این باورند که آن راهکارها دیگر مثمر ثمر نیستند و مسدود شده‌اند.
در عین حال شرایط در دوره جدید تحریم تا حدی متفاوت از شرایط تحریم‌های گذشته است. چه از بعد داخلی و در چه در عرصه خارجی نمی‌توان این دوره از تحریم‌ها را با دوره قبل مقایسه کرد. شاید یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های این دوره حمایت اروپا از ایران باشد. این بار اروپا حداقل در ظاهر، از ایران حمایت می‌کند و به دنبال راهکارهایی برای مقابله با تحریم‌های آمریکاست.
همین موضوع می‌تواند امیدواری را به اقتصاد ایران القا کند. اگرچه نمی‌توان چندان بر تاثیر این حمایت در عبور از تحریم‌ها دل خوش کرد. چراکه هنوز هیچ‌یک از راهکارهای اروپایی عملیاتی نشده است. ایران نیز در این دوره از ابزار خدشه‌دار کردن مقبولیت آمریکا در جهان به دلیل خروج از برجام استفاده می‌کند که کارشناسان عنوان می‌کنند این روش نیز جواب نمی‌دهد. علاوه بر این، آمریکایی‌ها که وضع‌کننده تحریم هستند، مسلما به دلیل تجارب سال‌های گذشته، بسیاری از مسیرها را شناسایی کرده‌اند و امکان عبور از آن مسیرها عملا میسر نیست.
از سوی دیگر در داخل کشور هم مصائبی وجود دارد که نباید آنها را نادیده گرفت. فعالان اقتصادی بارها از تحریم‌های داخلی سخن گفته‌اند. تحریم‌هایی که ربطی به محدودیت‌های وضع شده از سوی آمریکا ندارد. بلکه این تصمیم‌گیران کشور هستند که چنین وضعیتی را به وجود آورده‌اند. بنابراین تحریم‌های داخلی به خصوص در سال گذشته دست و پای فعالان اقتصادی را بسته است.
همچنین فضای سیاسی ایران به شدت دچار چنددستگی است. تمام این مسائل در شرایط سال جاری ایران تاثیرگذار است. اما در خصوص تحریم‌ها هم شرایط داخلی متفاوت است. به هر حال تجاربی که در دوره گذشته تحریم‌ها به دست آمده، مقامات را آگاه‌تر کرده است. به نظر می‌رسد مسیرهای فسادی که در دوره تحریم‌های گذشته طی شده، این بار چندان هموار نباشد. همچنین با توجه به آنکه ایران زهر تحریم‌ها را یک بار چشیده و این بار با اطلاع قبلی مورد تحریم واقع شده است، قاعدتا باید برای مقابله با آن نیز تمهیداتی را اندیشیده باشد. اما چنانچه این اتفاق رخ نداده باشد، سختی‌های عبور از تحریم نیز دوچندان خواهد شد.
البته باید توجه داشت اگرچه فاصله بین دو دوره تحریم چندان طولانی نبوده اما در همین فاصله قوانین و مقرراتی در دنیا اعمال شده که شرایط را برای دور زدن تحریم‌ها سخت‌تر می‌کند. در مقابل، روش‌های دیگری جایگزین شده که ایران می‌تواند با استفاده از آنها تحریم‌ها را پشت سر بگذارد.
گفته می‌شود ارتباطات بین‌المللی ایران در دوره تحریم‌ها معطوف و متمرکز بر کشورهای همسایه و آسیای شرقی خواهد شد. ایران به دنبال توسعه روابط با همسایگان است و چین و هند نیز در مرکز توجه قرار گرفته‌اند. اما آیا رفتار این کشورها متفاوت از سایر کشورهای دنیا خواهد بود؟
این سوالی است که فعالان اقتصادی باید به آن پاسخ دهند. شرایط تجارت در کشورهایی همچون عراق و افغانستان که هم‌مرزهای ایران هستند به ظاهر قابل قبول است. اما همچنان نقل و انتقال پول در کشوری مانند عراق با مشکل مواجه است. برخی از فعالان اقتصادی عنوان می‌کنند، حتی کشورهایی که ایران به عنوان کشورهای هدف از آنها نام میبرد، حاضر به ریسک همکاری‌های بانکی با ایران نیستند. چراکه نمی‌خواهند در معرض جریمه‌های سنگین آمریکا قرار بگیرند. از سوی دیگر چین که در دوره تحریم‌های قبل با ایران همکاری‌های زیادی داشت، در این دوره محتاط‌تر از قبل حرکت می‌کند. مهم‌ترین بانک چینی که در دوره قبلی تحریم، همراه تجار ایرانی بود، در این دوره حاضر به همکاری نشده و جایگزینی نیز برای آن وجود ندارد. بنابراین به گفته صاحب‌نظران این رفتارها هزینه‌های دور زدن تحریم‌ها را به شدت افزایش می‌دهد. اما آیا این شرایط غیرقابل تغییر است؟
مسلما نمی‌توان تحریم‌ها و سختی‌های ناشی از آن را کتمان کرد و شرایط را عوض کرد. اما می‌توان با حداقل هزینه از آن عبور کرد. این حداقل هزینه تنها در شرایطی محقق می‌شود که تصمیم‌های کارشناسی مسئولان دست‌اندرکار، موانع داخلی را برطرف کند. از سوی دیگر لابی‌های نهادهای غیر دولتی با خارجی‌ها جدی‌تر دنبال شود. مذاکرات دولت‌ها با سیاستمداران خارجی به تنهایی کاری از پیش نمی‌برد. همان‌طور که به رغم چراغ سبز اروپا برای حمایت از ایران در دوره جدید تحریم‌ها، شرکت‌های اروپایی همچنان رغبتی به ادامه رابطه با ایران ندارند. در نتیجه به نظر می‌رسد باید سطح مذاکرات تغییر کند و این بار بخش خصوصی به صورت مستقل وارد میدان شود. به هر حال نمی‌توان کتمان کرد که سال جدید قطعا چالش‌های زیادی را به دنبال خواهد داشت. چالش‌هایی که نیازمند تصمیم‌گیری درست و به‌موقع مقامات مسئول است.
سوتیتر: تجربه تحریم‌های دور قبل چندان خوشایند نبود. هنوز پرونده‌های اختلاس افرادی که به ظاهر در دور زدن تحریم‌ها به کشور کمک کردند، بعد از گذشت چند سال، باز است و هر بار شاهد رو شدن پرونده‌ای جدید هستیم. اما به نظر می‌رسد راه‌هایی که پیش از این به منظور رهایی از تحریم و با عنوان راه‌های دور زدن تحریم قابل استفاده بوده، در این دوره چندان جواب نمی‌دهد.
بمانجان ندیمی / منبع: آینده نگر
منبع: مجله خبری ایکسب