بررسی‌ها نشان می‌دهد طی ۱۲ سال اخیر نرخ اشتغال حدود ۴.۲ درصد افزایش یافته است. با توجه به اینکه آمارهای مربوط به نیروی کار اگر در کنار یکدیگر بررسی نشوند ممکن است گمراه کننده باشند، تعداد شاغلین در کنار تعداد نیروی فعال در بازار کار بررسی شده تا تصویر دقیق‌تری از تغییرات بازار کار در اقتصاد ایران به دست آید.
به گزارش روند بازار، نرخ اشتغال از ابتدای دهه ۹۰ تاکنون از حدود ۸۸.۲ درصد به ۹۲.۴ درصد رسیده است. به عبارت دیگر در انتهای پاییز سال جاری حدود ۹۲.۴ درصد از افرادی که تمایل به مشارکت در بازار کار داشته‌اند، دارای شغل بوده‌اند.
با توجه به اینکه نرخ اشتغال از تقسیم تعداد افراد دارای شغل به تعداد نیروی فعال در بازار کار به دست می‌آید، تغییرات این شاخص می‌تواند ناشی از تغییرات تعداد شاغلین یا جمعیت فعال در بازار کار باشد.
شایان ذکر است برای قابل مقایسه بودن سال‌های مختلف باهم، آمارهای پاییز هر سال مد نظر قرار داده شده است. علاوه بر آن مشاهده می‌شود مبنای آماری از سال ۱۳۹۷ تغییر کرده و به جای آنکه افراد بالای ۱۰ سال در زمره جمعیت در سن کار به حساب بیایند، این مرز به افراد بالای 15 سال تغییر یافت.
افزایش تعداد شاغلین همگام با نیروی کار در ابتدایی دهه ۹۰
بررسی‌ها نشان می‌دهد از ابتدای دهه ۹۰ تا سال ۱۳۹۴، تعداد نیروی فعال در بازار کار از ۲۲.۷ میلیون به ۲۴.۶۹ میلیون نفر رسیده است. باتوجه به اینکه نرخ اشتغال در این بازه زمانی به صورت جزئی افزایش یافته، می‌توان نتیجه گرفت که افزایش در تعداد شاغلین متناسب با افز ایش در تعداد نیروی فعال در بازار کار همراه بوده است. بر اساس آمارها طی این سال‌ها حدود ۸۸.۲ تا ۸۹.۷ درصد از نیروی کار، دارای شغل بوده‌اند.
تصویر بازار کار در سال‌های برجام
در سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ که دوران برجام محسوب می‌شود، نرخ اشتغال به صورت ناگهانی حتی به ۸۷.۷ درصد در سال ۹۵ نیز رسید. سپس مجددا در نرخ‌های ۸۸ تا ۸۹ درصد قرار گرفت. دلیل این موضوع آن است که طی این سال‌ها به شکلی ناگهانی حدود ۲ میلیون و ۶۵۰ هزار نفر به جمعیت فعال در بازار کار اضافه شدند درحالیکه ظرفیت آنی برای مشغول شدن این افراد وجود نداشت، بنابراین نرخ اشتغال طی این سال‌ها کاهش یافته است.
کرونا و ریزش نیروی کار
سال ۱۳۹۸ اوج مشارکت نیروی کار در اقتصاد بود که تعداد فعالان بازار کار به ۲۷.۳۴ میلیون نفر نیز رسید. پس از این برهه و شیوع یافتن کرونا، بخشی از نیروی کار فعال در جامعه از بازار کار خارج شدند که تعداد زیادی از آن‌ها دارای شغل نیز نبودند. همین عاملی شد برای اینکه نرخ بیکاری در سال‌های کرونا کاهش یابد و در عوض نرخ اشتغال از ۸۹.۴ درصد در سال ۱۳۹۸ به ۹۱.۱ درصد در سال ۱۴۰۰ برسد. مشاهده می‌شود طی همین دو سال حدود یکو نیم میلیون نفر از نیروی کار تصمیم به خروج از بازار کار گرفتند درحالیکه نیم میلیون نفر از آنان جزو افراد بیکار و یک میلیون دیگر دارای شغل بودند.
بهبود بازار کار در دوره پساکرونا
با کمرنگ شدن نقش کرونا و بازگشت جامعه به روال عادی، مجددا تعداد مشارکت کنندگان در بازار کار افزایش یافت و در نهایت در پاییز ۱۴۰۲ به ۲۶ میلیون و ۸۲۰ هزار نفر رسید. علاوه بر آن مشاهده می‌شود که طی همین دو سال تقریبا ۷۰۰ هزار نفر به تعداد شاغلین افزوده شده است. به همین ترتیب آمارها نشان می‌دهد نرخ اشتغال از پاییز ۱۴۰۰ تا پاییز ۱۴۰۲، از ۹۱.۱ درصد افزایش یافته و به ۹۲.۴ درصد رسیده است.
بنابراین مشاهده می‌شود طی ۱۲ سال اخیر تعداد افراد فعال در بازار کار از ۲۲.۷ میلیون نفر به ۲۶.۸ میلیون نفر افزایش یافته و علاوه بر آن، تعداد شاغلین از ۲۰ میلیون به ۲۴.۷۸ میلیون نفر رسیده است.