اگر تغذیه ی مناسبی دارید اما دچار افزایش وزن شده اید، باید بدانید که تغییر وزن دلایل مختلفی دارد. بسیاری از کسانی که اضافه وزن دارند و در تلاش هستند به اندام دلخواه شان برسند، روش های مختلف کاهش وزن را به خوبی به کار می گیرند و تصور می کنند کاری که باید را انجام می دهند. آن ها کالری های مواد غذایی را می شمارند، رژیم سفت و سختی دارند و ورزش می کنند. با این وجود، به جای آنکه وزن کم کنند، وزن شان بالا می رود. در ادامه می خواهیم ببنیم به جز رژیم غذایی چه عوامل دیگری باعث افزایش وزن می شوند.
۱- عوارض جانبی داروها
بعضی داروها به ویژه داروی های ضد افسردگی عوارض جانبی ای مثل بالا رفتن وزن دارند. داروهای ضد افسردگی اگر بیشتر از چند ماه مصرف شوند ممکن است باعث افزایش وزن شوند. برای آنکه درمورد عوارض جانبی داروهای مصرفی تان مطمئن شوید، می توانید از پزشک تان در این مورد سؤال کنید یا به راحتی با جستجو در اینترنت اطلاعات کافی را به دست آورید. اگر داروی شما پتانسیل بالا بردن وزن را دارد، در این مورد با پزشک خود صحبت کنید. شاید داروهای مشابه دیگری وجود داشته باشد که بتوانید آن ها را با داروی خودتان جایگزین کنید.
۲- روش های جلوگیری از بارداری
بعضی از روش های جلوگیری از بارداری عوارض جانبی ای مثل افزایش وزن دارند. قرص های ضد بارداری هورمون های کمتری دارند، به همین خاطر کمتر باعث بالا رفتن وزن می شوند. اما دیگر روش های جلوگیری هم می توانند منجر به افزایش وزن شوند، مثلاً در مواردی دیده شده که تزریق آمپول های ضدبارداری دپو سالانه چندین کیلوگرم وزن مصرف کنندگانش را بالا برده است.
۳- اختلالات هورمونی
هورمون ها مواد شیمیایی ای هستند که بیشتر وظایف بدن را کنترل می کنند. اگر بدون هیچ دلیل مشخصی دچار اضافه وزن شده باشید، این مسأله می تواند ناشی از برهم خوردن تعادل هورمونی بدن تان باشد.
بعضی هورمون های بدن که تأثیر بیشتری در بالا رفتن وزن دارند عبارتند از انسولین، لپتین، گرلین، استروژن، کورتیزول، تستوسترون، پروژسترون، ملاتونین، گلوکوکورتیکوئیدها و هورمون های غده ی تیروئید.
۴- بیماری ها
بیماری های زیادی هستند که باعث بالا رفتن وزن می شوند. یکی از رایج ترین این بیماری ها در زنان سندرم تخمدان پلی کیستیک است که باعث بر هم خوردن تعادل هورمون های جنسی می شود و می تواند منجر به ناباروری شود. اما با کمک رژیم های غذایی و مصرف دارو می توان جلوی تأثیر این بیماری در وزن بدن را گرفت.
بعضی از صدمات مغزی، به ویژه آسیب هایی که به بخش هیپوتالاموس مغز وارد می شود هم می تواند باعث بالا رفتن وزن شود. هیپوتالاموس بخشی از مغز در نزدیکی غده ی هیپوفیز است که اشتهای ما را کنترل می کند. البته داروهایی وجود دارد که مصرف آن ها می تواند به کنترل اشتها کمک می کند.
۵- ژنتیک
گرچه ژنتیک باعث می شود کسی استعداد چاقی داشته باشد یا به سختی وزن کم کند، اما غلبه بر آن کار غیر ممکنی نیست.
بسیاری از افراد با خود فکر می کنند که پدر و مادرشان چاق هستند و بنابراین آن ها هم محکوم به چاقی اند و هیچ کاری از دست شان بر نمی آید. اما چاره ی کار شما پیشگیری است. شما باید از دوران جوانی، قبل از آنکه وزن تان خیلی بالا برود، سبک زندگی سالمی را در پیش بگیرید. ژنتیک حرف آخر را نمی زند و عوامل محیطی هم می توانند تأثیر زیادی داشته باشند.
۶- بالا رفتن سن
بعد از ۵۰ سالگی، روش های کاهش وزن دیگر به اندازه ی دوران جوانی روی بدن تأثیر ندارند. هر چند سال یک بار، سرعت سوخت و ساز بدن به میزان ۲ درصد کاهش پیدا می کند، بنابراین با بالا رفتن سن، کاهش وزن دشوارتر می شود. برای جلوگیری از این مسأله کاری که می توانیم انجام دهیم این است که انجام ورزش های عضله ساز را ادامه دهیم.
اگر ورزش هایی انجام ندهیم که عضلات بدن را به کار می گیرند و آن ها را قوی تر می کنند، هر چه سن بالاتر رود، توده ی عضلانی خود را از دست خواهیم داد. علاوه بر این، با افزایش سن هورمون ها تغییر می کنند و تغییرات دیگری هم در بدن رخ می دهد که باعث افزایش می شوند. اما غلبه به این مشکل هم ممکن است، همانطور که افرادی هستند که در سنین بالا با استفاده از رژیم غذایی و ورزش کردن، وزن خود را کاهش می دهند. نکته این است که روشی مناسب خودتان را پیدا کنید.
۷- اضطراب
بدن ما اضطراب را نوعی تهدید تلقی می کند و با یک واکنش جنگ یا گریز به آن عکس العمل نشان می دهد (واکنش جنگ یا گریز به عکس العمل اولیه و غریزی بدن در برابر یک تهدید یا حمله برای نجات جان ما اطلاق می شود.)
وقتی اضطراب دارید، بدن شما دیگر نمی تواند روی کم کردن وزن تان تمرکز داشته باشد و فقط شما را آماده می کند که بتوانید با اضطراب تان بجنگید یا از آن فرار کنید.
اضطراب مزمن، مثل شرایط کارمندی که دائماً به خاطر کارش تحت فشار قرار دارد یا دانشجویی که امتحان دارد، می تواند به مغز صدمه بزند و باعث شود هوس خوردن غذاهایی را کنیم که نوستالژیک هستند یا حس خوبی به ما می دهند.
به علاوه، اضطراب می تواند سلول های چربی را اندکی پایدارتر کند. با این حال، احتمالا بالا رفتن وزن در چنین شرایطی بیشتر به این دلیل است که هنگام اضطراب کالری بیشتری دریافت می کنیم.
۸- کمبود خواب
وقتی به اندازه ی کافی نمی خوابید، بدن کمبود خواب تان مانند اضطراب پردازش می کند.
افراد بزرگسال شب ها باید دست کم ۷ ساعت بخوابند. در غیر اینصورت، بدن آن ها پاسخ هورمونی مناسبی به مقدار چربی ای در آن ذخیره می شود نخواهد داشت. در این حالت، بدن وقتی متوجه می شود خواب کافی نداشته اید، تصور می کند اتفاق اضطراب آوری در جریان است، بنابراین برای آنکه خودش را حفظ کند چربی بیشتری ذخیره می کند و احساس گرسنگی را بیشتر می کند. علت این مسأله به پروسه ی تکامل انسان بر می گردد.
از طرفی دیگر، هر چه مدت زمان بیشتری بیدار بمانید، احتمال بیشتری وجود دارد که دوباره گرسنه شوید و سراغ غذا بروید.
۹- ورزش نکردن
وقتی شروع به کم کردن وزن تان می کنید، بدن با افزایش هورمون های گرسنگی به این مسأله واکنش نشان می دهد تا بتواند وزن از دست رفته را بازگرداند. در عین حال، چون وزن تان کمتر شده، سوخت و ساز بدن تان کندتر می شود. در چنین شرایطی، تنها چاره ی کار، ورزش کردن است.
هرچه بیشتر وزن کم کنید، ورزش اهمیت بیشتری در روند کاهش وزن تان پیدا می کند. در ابتدای کار، بدن بخشی از چربی ها و آب خود و گلیکوژن انباشته شده در کبد را از دست می دهد و وزن بدن کاهش پیدا می کند. اما وقتی وزن تان ثابت می ماند، یعنی دیگر فقط با ورزش کردن می توانید سرعت سوخت و ساز بدن تان را بالا ببرید و بیشتر وزن کم کنید. در غیر اینصورت، اگر باز هم به خودتان گرسنگی دهید، بدن شروع به تخریب عضلات خود خواهد کرد که این مسأله صدمه ی زیادی به سلامت شما می زند.
۱۰- عضله سازی
وقتی ورزش می کنید، چربی های بدن تان را می سوزانید و در عوض، عضله می سازید. اگر رژیم غذایی و برنامه ی ورزشی مناسبی دارید اما وزن تان بالا می رود، این وزن احتمالا در واقع وزن توده ی عضلانی بدن تان است، چون عضله سنگین تر از چربی است.
دو شخص هم وزن را در نظر بگیرید که یکی توده ی عضلانی بدنش بیشتر است و دیگر توده ی چربی بیشتری دارد. نفر اول که توده ی عضلانی بیشتری دارد، بدن او از نظر سوخت و ساز فعال تر است. چنین شخصی به دلیل بالاتر بودن سرعت سوخت و ساز بدنش، انرژی زیادی را خیلی سریع مصرف می کند، یعنی در مقایسه با کسی که هم وزن او است اما بیشتر بدنش چربی است، کالری ها را سریع تر می سوزاند.
عضله سازی در دراز مدت می تواند به ما کمک کند چربی های خود را بسوزانیم، حتی اگر وزن بدن مان تغییری نکند.
منبع: روزیاتو