طبق گزارش پایش امنیت سرمایهگذاری در ایران وضعیت اقتصاد در پاییز ۱۴۰۰ نابسامان اعلام شده است.
به گزارش روند بازار، عملکرد نامناسب دولت که در قالب مولفههای مختلفی مورد ارزیابی قرار گرفته، مهم‌ترین عاملی است که ناامنی سرمایهگذاری را در پاییز ۱۴۰۰ نسبت به تابستان ۱۴۰۰ افزایش داده است. اثر سوء اقدامات دولت در همه گزارش‌ها تکرار شده است.
دنیای‌اقتصاد نوشت، نوسانات فعلی نمره امنیت سرمایه نشان می‌دهد که سرمایهگذاری در کشور پیوسته در معرض تحولات و تغییراتی است که کنترل آنها از دست فعالان بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران خارج است.
البته عامل معکوس‌شدن روند افت امنیت سرمایه در سال ۱۴۰۰ این بوده که «نفوذ و تبانی در معاملات ادارات» در پاییز ۱۴۰۰ شدت گرفته و نسبت به تابستان ۱۴۰۰ حدود ۲/ ۰ واحد افزایش یافته است؛ موردی که جای تامل بسیار دارد.
مانند دو فصل بهار و تابستان ۱۴۰۰ مناسبترین استانها از نظر امنیت سرمایهگذاری در پایش مربوط به فصل پاییز ۱۴۰۰ نیز تکرار شدهاند.
به این ترتیب، در فصل سوم ۱۴۰۰ مجددا عنوان مناسبترین فضا برای سرمایهگذاری به‌ترتیب به استان‌‌‌های «خراسان‌جنوبی»، «سمنان» و «گلستان» رسیده و در مقابل، نامناسبترین استانها از نظر امنیت سرمایهگذاری در پایش مربوط به فصل پاییز ۱۴۰۰ به‌ترتیب استان‌‌‌های «ایلام»، «تهران» و «کهگیلویه‌وبویراحمد» بوده‌‌‌اند.
وضعیت این استانها در حالی در پاییز ۱۴۰۰ مورد ارزیابی قرار گرفته است که پیش‌تر و در تابستان ۱۴۰۰ نیز به‌ترتیب استان‌‌‌های «کهگیلویه‌وبویراحمد»، «ایلام» و «تهران» نامناسبترین وضعیت امنیت سرمایهگذاری را داشته‌‌‌اند.
در بهار ۱۴۰۰ نیز نامناسبترین استانها از نظر امنیت سرمایهگذاری به‌ترتیب «کهگیلویه‌وبویراحمد»، «تهران» و «خوزستان» بودند.
دقت در پایش‌‌‌های مختلف نشان می‌دهد که تکرارشوندگی برخی از استانها از نظر مناسب بودن یا بودن وضعیت امنیت سرمایهگذاری حائز اهمیت بوده و می‌تواند دلالت‌‌‌هایی برای مقامات استانی داشته باشد.
چه مولفه‌هایی موجب ثبت عملکرد نامناسب شدهاند؟
در بین مولفههای آماری، سه‌مورد شامل «رسیدگی به اختلافات تجاری یا داوری»، «شاخص تورم مصرف‌کننده» و «نرخ رسیدگی به پرونده‌‌‌های قضایی» بدترین وضعیت را تجربه کرده‌‌‌اند؛ در حالی که سه‌مولفه «ثبات نرخ ارز»، «مزاحمت ملکی» و «تعداد تصادفات منجر به فوت یا جرح» وضعیت مناسبی در پاییز ۱۴۰۰ داشته‌‌‌اند.
شواهد گزارش مرکز پژوهش‌‌‌های مجلس تاکید دارد، در بین انبوهی از مولفههای پیمایشی موثر بر امنیت سرمایه، سه مورد بدترین وضعیت ممکن را در پاییز ۱۴۰۰ داشته‌‌‌اند.
«اعمال نفوذ و تبانی در معاملات ادارات» با نمره ۵۲/ ۸، «عمل مسوولان محلی به وعده‌‌‌های اقتصادی داده‌شده» با نمره ۲۵/ ۸ و «عمل مسوولان ملی به وعده‌‌‌های داده‌شده» با نمره ۲۳/ ۸ نامناسبترین و بدترین ارزیابی‌‌‌ها را به خود اختصاص داده‌‌‌اند و از ضرورت عمل نهادهای دولتی و مسوولان سازمان‌ها و نهادهای ذیل قوه مجریه به وعده‌‌‌ها و قراردادها حکایت دارد.
تحلیل امنیت استانها برای سرمایهگذاری
از منظر مولفههای پیمایشی، در پاییز ۱۴۰۰ سه استان «هرمزگان»، «لرستان» و «ایلام» بدترین وضعیت را در امنیت سرمایه تجربه کرده‌‌‌اند.
حال آنکه سه استان «خراسان‌جنوبی»، «سمنان» و «قزوین» در بین ۳۱ استان کشور وضعیت مناسب‌‌‌تری را در همین فصل تجربه کرده‌‌‌اند.
در تابستان۱۴۰۰ استان‌‌‌های کهگیلویه‌وبویراحمد، تهران و خوزستان به‌ترتیب دارای نامناسبترین وضعیت و استان‌‌‌های خراسان‌جنوبی، سمنان و گلستان به‌ترتیب دارای مناسبترین وضعیت امنیت سرمایهگذاری نسبت به سایر استانها از منظر فعالان کسب‌وکار ارزیابی شده بودند.
لرستان در این بخش با افزایش ۴۰/ ۰واحدی در نمره پایش امنیت سرمایه بیشترین نزول فصلی را در بین ۳۱استان کشور تجربه کرده؛ حال آنکه همدان با بیش از ۳۰/ ۰واحد بهبود، بهترین عملکرد را در اصلاح وضعیت خود در بین ۳۱استان تجربه کرده است.
از ابتدای ۱۴۰۰ و در سه فصل بهار، تابستان و پاییز هم دو استان خراسان‌جنوبی و گلستان پیوسته رتبه‌‌‌های اول و دوم را داشته‌‌‌اند؛ اما این دو استان همدان و خراسان شمالی هستند که بیشترین بهبود را در سه فصل ابتدایی ۱۴۰۰ تجربه کرده‌‌‌اند.
از آن سو هرچه تهران و کهگیلویه و بویراحمد کاملا در قعر جدول جایگاه خود را تثبیت کرده‌‌‌اند، دو استان ایلام و آذربایجان‌شرقی بدترین سقوط را طی سه فصل مورد اشاره در سال ۱۴۰۰ تجربه کرده و از میانه جدول به انتهای جدول تنزل یافته‌‌‌اند.
با تحلیل مقایسه‌‌‌ای گزارش طی فصول گذشته، وضعیت استانها در پایش‌‌‌های قبلی نسبت به پایش پاییز ۱۴۰۰ قابل بررسی بوده و گویای اطلاعات جالبی است. از جمله اینکه مثلا در مولفه میزان اختلال ایجادشده بر اثر تحریم‌‌‌های خارجی، نامناسبترین ارزیابی در مطالعه تابستان ۱۳۹۹ مربوط به فعالان استان گیلان بوده است؛ در حالی که برای پایش پاییز ۱۳۹۹ نامناسبترین ارزیابی از این مولفه مربوط به استان کردستان و در پایش زمستان ۱۳۹۹ مربوط به استان کرمانشاه بوده است.
برای پایش بهار و نیز تابستان ۱۴۰۰ مجددا فعالان مشارکت‌‌‌کننده از استان کرمانشاه نامناسبترین ارزیابی را ارائه داده‌‌‌اند. در پایش پاییز ۱۴۰۰ هم استان کردستان جایگاه نامناسبترین ارزیابی را در این مولفه به خود اختصاص داده است.
براساس گزارش، استان‌‌‌هایی که بیشترین تغییر رتبه‌‌‌ای را در سال منتهی به پاییز ۱۴۰۰ نسبت به سال منتهی به تابستان۱۴۰۰ به خود اختصاص داده‌‌‌اند، به این شرح هستند: آذربایجان‌غربی از رتبه ۱۷ به ۲۳ (نامناسب‌‌‌تر)، البرز از رتبه ۲۸ به ۲۱ (مناسب‌‌‌تر)، همدان از رتبه ۲۰ به ۱۳ (مناسب‌‌‌تر) و آذربایجان‌شرقی از رتبه ۲۲ به ۲۶ (نامناسب‌‌‌تر) رسیده است.
گزارش ارزیابی فعالان اقتصادی مشارکت‌‌‌کننده در این پیمایش نشان می‌دهد که در مطالعه پاییز ۱۴۰۰ اعمال نفوذ و تبانی در معاملات ادارات از منظر فعالان در هتل، رستوران، تهیه و توزیع غذا نامناسبترین مولفه ارزیابی شده است.
از آن سو این ارزیابی‌‌‌ها نشان می‌دهد که رواج توزیع کالای قاچاق در بین فعالان بخش صنعت و ساختمان مناسبترین مولفه بوده است.