مالتیپل اسکلروزیس یا MS نام یک بیماری مزمن است که سیستم اعصاب مرکزی بخصوص مغز، نخاع و اعصاب بینایی را مورد هدف قرار می‌دهد.
به گزارش روند بازار به نقل از فرارو، این بیماری علائم و نشانه‌های زیادی دارد. برخی مبتلایان به این بیماری از وجود نشانه‌های کوچک مثل تاری دید یا کرختی و سوزش دست و پا شکایت می‌کنند و برخی موارد نادر دیگر دچار موارد شدید‌تر همچون از دست دادن بینایی و یا مشکلات حرکتی می‌شوند. تخمین اینکه چند نفر در سراسر دنیا به ام‌اس مبتلا هستند کار مشکلی است، اما بر طبق گزارشات فدراسیون بین‌المللی ام‌اس حدود ۳۵۰ هزار نفر در آمریکا و ۳ میلیون نفر در سراسر دنیا با این بیماری زندگی می‌کنند.
بیماری ام‌اس چگونه ایجاد می‌شود؟
دانشمندان هنوز علت دقیق و مشخصی برای این بیماری پیدا نکرده‌اند. اما اعتقاد بر این است که ام‌اس یک بیماری خودایمنی است که سیستم ایمنی به اشتباه بافت‌ها و ارگان‌های خودی را مورد حمله قرار می‌دهد و درنتیجه اختلال در عملکرد درست این بافت‌ها منجر به بروز بیماری می‌شود.
فیبر‌های عصبی در بدن در داخل یک غلاف میلینی قرار گرفته‌اند. سلامت و عملکرد صحیح این غلاف، عبور و مرور سریع و درست پیام‌های عصبی را تضمین می‌کند. در بیماری ام‌اس، سیستم ایمنی این غلاف را مورد هدف قرار می‌دهد و نتیجه‌ی این حمله بروز التهاب و علائم بیماری خواهد بود. در نبود غلاف میلین، پلاک‌ها و زخم‌هایی در طول فیبر‌های عصبی ایجاد می‌شود که می‌تواند در هر قسمت از سیستم اعصاب مرکزی از جمله مغز، طناب نخاعی، مخچه و یا اعصاب بینایی باشد. با گسترش این پلاک‌ها، بیماری نیز پیشرفت می‌کند و می‌تواند در نهایت به تخریب کامل فیبر‌های عصبی منجر شود. در صورتی که بستر مناسبی برای پیام‌های صادر شده از مغز در طول این فیبر‌ها که غلاف خود را از دست داده‌اند ایجاد نشود، بدن با مشکلات گسرده‌ای مواجه خواهد شد.
انواع بیماری ام‌اس
۱. سندروم یک علامت مجزای بالینی (CIS)
برخی متخصصین این مرحله را اولین قسمت از سیر بیماری می‌دانند، درصورتی که علائم و نشانه‌های بیماری حداقل به مدت ۲۴ ساعت پایدار باشد و پس از آن در زمان دیگری عود مجدد علائم مشاهده شود، پزشک تجویز دارو را شروع خواهد کرد.
۲. ام‌اس عودکننده-فروکش کننده (RRMS)
شایع‌ترین نوع بیماری محسوب می‌شود. مبتلایان به این فرم از بیماری به درمان پاسخ داده و علائم بیماری برای مدتی از بین می‌رود. ظهور مجدد نشانه‌های بیماری به عنوان تشدید بیماری تلقی می‌شود. این فرم از بیماری در دوره‌های عود حمله به غلاف میلین صورت گرفته و نشانه‌ها تشدید می‌شود و در دوره‌های فروکش و بهبود، بازسازی فیبر‌های عصبی باعث تخفیف علائم می‌شود. حدود ۸۵ درصد مبتلایان به MS از این نوع هستند.
۳. ام‌اس پیشرونده اولیه (PPMS)
علائم این فرم از بیماری به آهستگی پیش می‌رود و بیماری سیر بهبودی یا فروکش ندارد و نشانه‌های بیماری بطور مداوم و آرام در حال پیشرفت است و ۱۵ درصد مبتلایان به MS را شامل می‌شود.
۴. ام‌اس پیشرونده ثانویه (SPMS)
معمولا پس از فرم عود کننده-فروکش کننده که دوره‌های عود و بهبودی متوالی دیده می‌شود فرد دچار این نوع از بیماری یعنی ام‌اس پیشرونده ثانویه می‌شود. در این نوع، سیر پیشرفت بیماری آرام و مداوم و بدون دوره‌های بهبودی خواهد بود. ممکن است رسیدن به این فرم از بیماری حدود ۲۰ سال بطول انجامد.
نشانه‌ها و علائم بیماری مالتیپل اسکلروزیس (MS)
ام‌اس، مرکز فرماندهی بدن یعنی سیستم اعصاب مرکزی را نشانه می‌گیرد، پس دور از انتظار نیست که نشانه‌های بیماری را در هر قسمت از بدن شاهد باشیم. اما شایع‌ترین علائم ام‌اس عبارتند از:
• ضعف عضلات: به دلیل عدم ارسال درست تحریکات و پیام‌های عصبی به عضلات، ضعف و عدم انقباض مناسب در ماهیچه‌های بدن را شاهد هستیم.
• اسپاسم و گرفتگی عضلات: از اولین علائم بروز MS به‌شمار می‌رود که دلیل آن هم تخریب فیبر‌های عصبی می‌باشد.
• مشکلات بینایی: یکی از نشانه‌های اولیه MS محسوب می‌شود که معمولا در ابتدا یکی از چشم‌ها را درگیر می‌کند و فرد احساس تاری دید و دوبینی می‌کند.
• مشکلات روده و مثانه: به دلیل اختلال در مسیر‌های عصبی که کنترل کننده عضلات روده و مثانه هستند، نشانه‌هایی مثل سختی در شروع ادرار، تکرر ادرار و مشکلات دفع مثل یبوست نیز می‌تواند مشاهده شود.
• سرگیجه: از شایع‌ترین نشانه‌های MS می‌باشد که می‌تواند باعث عدم تعادل در فرد شود.
• مشکلات جنسی: کاهش میل جنسی و کاهش در میزان و تعداد دفعات ارگاسم نیز از دیگر نشانه‌ها ام‌اس است که در مراحل مختلف بیماری ممکن است مشاهده شود.
• مشکلات در یادگیری و حافظه: اختلال در تمرکز، یادگیری، برنامه ریزی می‌تواند از دیگر نشانه‌های ام‌اس محسوب شود.
علل ایجاد کننده MS
• سن: یکی از فاکتور‌هایی که بیماری ام‌اس را با آن مرتبط می‌دانند، سن افراد استو مشاهده شده است که این بیماری در افراد سنین ۲۰-۴۰ سال بیشتر مشاهده می‌شود.
• جنسیت: مشاهده شده است که زنان دو ب. تا سه برابر در مقایسه با مردان به ام‌اس مبتلا می‌شوند؛ که این موضوع را مرتبط با تاثیر هورمون‌های زنانه بر روی سیستم ایمنی می‌دانند.
• ژنتیک: بر طبق تحقیقات، وجود فاکتور‌های ژنتیکی خاص می‌تواند در به ارث رسیدن و ابتلا به مالتیپل اسکلروزیس یا ام‌اس نقش عمده داشته باشد.
• سیگار: افراد سیگاری بیشتر در معرض خطر حمله سیستم ایمنی به غلاف فیبر‌های عصبی در مقایسه با افراد غیرسیگاری هستند.
• عفونت‌ها: ارتباط بین وجود برخی ویروس‌ها مثل اپشتین‌بار و هرپس و عفونت‌هایی مثل مایکوپلاسما به MS مشاهده شده است که نیازمند تحقیقات بیشتر است.
• کمبود ویتامین D: بر طبق گزارشات، ام‌اس بیشتر در افرادی مشاهده می‌شود که کمتر در مقابل نور مستقیم خورشید قرار می‌گیرند. نور خورشید باعث ساخت ویتامین D. شده که وجود آن برای عملکرد درست سیستم ایمنی ضروری است.
• کمبود ویتامین B۱۲: بدن با استفاده از این ویتامین، غلاف میلین مورد نیاز فیبر‌های عصبی خود را می‌سازد. کمبود این ویتامین می‌تواند ریسک ابتلا به ام‌اس را افزایش دهد.
درمان بیماری ام‌اس
هنوز یک درمان قطعی برای ام‌اس ثابت نشده است و اکثر روش‌های درمانی برای آهسته کردن پیشرفت بیماری و کاهش دوره‌های عود بیماری و نیز کاهش و تسکین علائم و نشانه‌های بیماری تجویز می‌شود.