توجه به مسئولیت اجتماعی، لازمه بقای بنگاههای اقتصادی است
یکی از دلایل عدم توسعه و رشد هر کشوری توجه نکردن به مسئولیت اجتماعی از سوی بنگاههای اقتصادی است. بیتوجهی بنگاههای اقتصادی به مسئولیتهای اجتماعی بهتدریج میتواند آنها را از گردونه رقابت بیرون کند. بنابراین میطلبد که شرکتها و بنگاههای اقتصادی در حوزههای مختلف، به مسئولیتهای اجتماعی خود بپردازند.
روند بازار – مسعود بنابیان عضو هیأت موسس شرکت شهرک صنعتی چرمسازان چرمشهر تبریز و رئیس کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی اتاق ایران در گفتوگو با مجله اخبار صنعت چرم و کفش درباره اهمیت مسئولیتهای اجتماعی عنوان کرد: یکی از مفاهیم مهم در حوزه بنگاهداری تاکید بر حوزه مسئولیتهای اجتماعی است؛ این مفهوم در حقیقت مفهومی است که به بنگاههای اقتصادی نسبت داده میشود تا علاوه بر تکالیف قانونی که در زمینه اقتصادی برعهده آنهاست، برخی مسئولیتها نیز در قبال اجتماع داشته باشند، البته این مسئولیتها میتواند در مسائل اجتماعی، فرهنگی یا زیستمحیطی باشد و این مفهوم در کشورهای توسعهیافته کاملا یک مفهوم جاافتادهای است و به صورت تکلیفی و قانونی بنگاهها به آن پایبند هستند. البته در کشور ما حالت قانونی ندارد، اما بسیاری از شرکتها این مسئولیتها را انجام میدهند. چراکه یکی از مفاهیم اصلی توسعه پایدار، پذیرفتن اصل مسئولیت اجتماعی بنگاههای اقتصادی است.
بنابیان در ادامه تصریح کرد: برخی این واژه را به کار میبرند، اما مفهوم واقعی آن را نمیدانند، در حالی که مسئولیتهای اجتماعی مانند علم اقتصاد یا روابط عمومی، یک مفهوم علمی به شمار میرود. در کشور ما متاسفانه این مفهوم به حالت قانونی درنیامده است، اما بسیاری از شرکتها آن را رعایت میکنند. البته در صنعت بسیاری از شرکتها به مسئولیتهای اجتماعی خود عمل نمیکنند. این در حالی است که ما تنها شرکتی در صنعت چرم هستیم که خود را در قبال مصرف آب مسئول میدانیم.
حوزههای مختلف مسئولیتهای اجتماعی
وی با اشاره به این موضوع که تا پیش از این در کشور ما، مسئولیتهای اجتماعی بیشتر حالت صدقه دادن داشت یا در نهایت به شکل مدرسهسازی خود را بروز میداد، خاطرنشان کرد: البته مدرسهسازی نیز میتواند جزو مسئولیتهای اجتماعی باشد، اما کافی نیست، چراکه مسئولیتهای اجتماعی بسیاری از حوزههای اجتماعی، فرهنگی و حتی زیستمحیطی را در برمیگیرد.
رئیس کمیسیون مسئولیت اجتماعی و حاکمیت شرکتی اتاق ایران ادامه داد: یکی از دلایل عدم توسعه و رشد هر کشوری، بیتوجهی به مسئولیتهای اجتماعی یا حاکمیتی شرکتی است. تمام شرکتهای در دنیا یک چارتی دارند که ساختار آن شرکت را تعریف میکند، برای نمونه به ندرت پیش میآید که سهامدار یک شرکت عضو هیاتمدیره آن شرکت نیز باشد، ولی متاسفانه در کشور ما شاهدیم که سهامداران، عضو هیاتمدیره شرکت نیز بوده و تصمیمگیر هستند، در حالی که در دنیا سرمایهگذار، سرمایهگذاری انجام میدهد و یک هیاتمدیره توانمند، قوی و باسواد را دعوت میکند که شرکت را اداره کنند و از آنها گزارش میخواهد، نه اینکه خودش وارد امور اجرایی شرکت شود، چون سرمایهگذار تخصص این امور را ندارد. از اینرو بحث حاکمیتی شرکتی نیز جزو مباحث جدی بهشمار میرود.
بنابیان در ادامه توضیح داد: عمر شرکتها در ایران بسیار کوتاه است، چراکه شرکتها بیشتر به صورت خانوادگی اداره میشوند تا به صورت تخصصی و هیاتمدیره شرکتها براساس توانمندی، دانش و لیاقت – من در بخش خصوصی را عرض میکنم – چیده نمیشود. روش کار این گونه است که فردی یک شرکت تاسیس میکند، فرزندان خود را عضو هیاتمدیره آن میکند و به آنها مسئولیتها میدهد، در حالی که در دنیا اعضای هیاتمدیره براساس وظایفشان باید پاسخگو باشند. از این رو برای فرهنگسازی در این زمینه ما یک کمیسیون تخصصی در ایران تشکیل دادهایم تا بتوانیم در این زمینه فعالیت کنیم.
وی در ادامه افزود: در واقع این دو مفهوم یعنی مسئولیتهای اجتماعی و حاکمیت شرکتی که هماکنون وارد دوران پستمدرنیسم شدهاند، بسیار مورد توجه قرار گرفتهاند و بدون این دو اصل، هیچ جامعهای نتوانسته وارد دوران پستمدرنیسم شود و بدون این دو اصل، آن جامعه در حقیقت در دوران سنتی خود باقی مانده است.
بنابیان خاطرنشان کرد: این مفاهیم مسائل بسیار پیچیدهای بهشمار میروند و در دانشگاههای دنیا تا مقطع دکترا نیز در رشتههای گوناگون تدریس میشوند. در کشور ما نیز صنایع بزرگی همچون نفت و پتروشیمی به این مفاهیم بسیار اهمیت دادهاند. در بخش خصوصی شرکتهای محدودی – حدود ۵۰ شرکت- مسئولیت اجتماعی را به عنوان رسالت خود تعریف کردهاند و به عنوان یک هزینه به آن نگاه نمیکنند، این در حالی است که شرکتهایی که مسئولیتهای اجتماعی برای خود تعریف نکنند به تدریج از صحنه رقابت در جامعه حذف میشوند و در کشورهای توسعهیافته و متمدن شاهد بودهایم که شرکتهایی مسئولیتهای اجتماعی را مد نظر قرار نمیدهند از سوی جامعه پس زده میشوند،
برای نمونه شرکت سونی در حالی که در کشورهای آفریقایی حتی فروش یک قلم باتری ندارد، اما دو میلیارد دلار در حوزه آبرسانی آنجا سرمایهگذاری کرده است. یا گرم شدن کره زمین به عنوان یک موضوع زیستمیحطی جزو مسائلی است که در زمینه مسئولیتهای اجتماعی از سوی بنگاههای اقتصادی باید به آن پرداخته شود.