شانه یخ زده (که کپسولیت چسبنده نیز نامیده می‌شود) یک اختلال شایع است که با خشکی،گرفتگی،سفتی و درد شانه تشخیص داده می‌شود و باعث از دست دادن دامنه حرکتی طبیعی شانه می‌شود. این بیماری عمدتاً افراد ۴۰ تا ۶۰ ساله را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در زنان شایع‌تر از مردان است. شانه نسبت به سایر قسمت‌های بدن دامنه حرکتی وسیع‌تر و متنوع‌تری دارد. عمدتاً بر روی یک آرایش توپ سوکت به نام مفصل گلنوهومرال می‌چرخد، که بالای استخوان بازو را به قسمتی از کتف (تیغه شانه) به نام حفره گلنوئید می‌پیوندد.
شانه یخ زده چگونه اتفاق می‌افتد؟
به طور کامل مشخص نشده است که چه چیزی باعث ایجاد شانه یخ زده می‌شود، اما احتمالاً یک فرآیند التهابی در آن دخیل است. گاهی اوقات یخ زدگی (گرفتگی و خشکی)به این دلیل رخ می‌دهد که شانه برای مدت طولانی در اثر جراحت، جراحی یا بیماری بی‌حرکت بوده است.وقتی شانه به این ترتیب بی‌حرکت می‌شود، بافت پیوندی اطراف مفصل گلنوهومرال،ضخیم شده و منقبض می‌شود و ظرفیت طبیعی خود را برای کشش از دست می‌دهد. تلاش برای جلوگیری از درد ناشی از حرکت شانه منجر به انقباض بیشتر کپسول می‌شود. استخوان بازو فضای کمتری برای حرکت دارد و ممکن است مفصل مایع سینوویال روان کننده خود را از دست بدهد. در موارد پیشرفته، نوارهایی از بافت اسکار (چسبندگی) بین کپسول مفصلی و سر استخوان بازو ایجاد می‌شود.
چه کسی دچار شانه یخ زده می‌شود؟
خطر شانه یخ زده(گرفتگی و خشکی) زمانی افزایش می‌یابد که پس از تاندونیت یا آسیب، به طور دائم از بند برای کاهش حرکت شانه استفاده کرده‌اید. حدود ۱۰ درصد از افراد مبتلا به اختلالات روتاتور کاف دچار یخ زدگی شانه می‌شوند. بی حرکتی اجباری ناشی از سکته مغزی، بیماری قلبی یا جراحی نیز ممکن است منجر به یخ زدگی شانه شود. سایر شرایطی که خطر یخ زدگی شانه را افزایش می‌دهد، اختلالات تیروئید، بیماری پارکینسون است.
علائم شانه یخ زده (گرفتگی و خشکی) چیست ؟
علائم شانه یخ زده عبارت‌اند از:
- درد مبهم در سرتاسر شانه
- دامنه حرکتی محدود در مفصل اصلی شانه
- دردی که حتی با کوچک‌ترین حرکات ایجاد می‌شود
این علائم می‌تواند انجام فعالیت‌های ساده مانند کنار گذاشتن ظروف یا شانه کردن موهایتان را برای شما سخت کند.علائم شانه یخ زده به دلیل ضعف نیست، بلکه به دلیل سفتی، گرفتگی و خشکی در مفصل شانه است. علائم شانه منجمد شامل سه مرحله زیر است:
- مرحله انجماد: در این مرحله درد،گرفتگی، خشکی و محدودیت حرکت شروع می‌شود.
- مرحله یخ زده: در این مرحله خشکی و گرفتگی شانه هر روز بیشتر می‌شود، معمولا درد کاهش می‌یابد و دامنه حرکتی شانه محدود می‌شود.
- مرحله ذوب: زمانی که شانه شروع به شل شدن می‌کند.
ممکن است سال‌ها طول بکشد تا به مرحله ذوب شدن برسید، بنابراین بهتر است به جای اینکه منتظر بهبودی باشید، به دنبال درمان باشید.
شانه یخ زده چگونه تشخیص داده می‌شود؟
در طول معاینه فیزیکی، جراح شانه شما، دکتر ابراهیم زاده ممکن است از شما بخواهد که بازوی خود را به روش‌های خاصی حرکت دهید. این برای بررسی درد و دیدن اینکه تا چه حد می‌توانید بازوی خود را حرکت دهید (محدوده حرکت فعال) است. سپس ممکن است از شما خواسته شود که عضلات خود را شل کنید در حالی که پزشک شانه شما را حرکت می‌دهد (محدوده حرکتی غیرفعال). شانه یخ زده بر دامنه حرکتی فعال و غیرفعال تأثیر می‌گذارد.شانه یخ زده معمولاً تنها از روی علائم و نشانه‌ها قابل تشخیص است. اما آزمایش‌های تصویربرداری، مانند اشعه ایکس، سونوگرافی یاMRI می‌توانند سایر مشکلات را رد کنند.
درمان‌های شانه یخ زده چیست؟
اکثر درمان‌های شانه منجمد شامل کنترل درد و حفظ دامنه حرکتی شانه است.
- داروها: مسکن‌هایی مانند آسپرین و ایبوپروفن و غیره می‌توانند به کاهش گرفتگی،خشکی،درد و التهاب مرتبط با شانه یخ زده کمک کنند. در برخی موارد، جراح شانه،داروهای مسکن قوی و ضد التهابی را تجویز می‌کند.
- فیزیوتراپی:یک فیزیوتراپ می‌تواند تمرینات دامنه حرکتی را برای کمک به بازیابی حرکت شانه به شما آموزش دهد.
اکثر شانه‌های یخ زده به خودی خود در عرض ۱۲ تا ۱۸ ماه بهبود می‌یابند. برای علائم شدید یا مداوم، درمان‌های دیگر عبارت‌اند از:
- تزریق استروئید: تزریق کورتیکواستروئیدها به مفصل شانه ممکن است به کاهش گرفتگی ،خشکی،درد و بهبود تحرک شانه کمک کند، به خصوص اگر بلافاصله پس از شروع شانه منجمد تزریق شود.
- هیدرودیلاتاسیون. تزریق آب استریل به داخل کپسول مفصلی می‌تواند به کشش بافت کمک کرده و حرکت مفصل را آسان‌تر کند.
- دستکاری شانه: این روش شامل دارویی به نام بیهوشی عمومی است، بنابراین شما بیهوش خواهید شد و دردی احساس نمی‌کنید. سپس پزشک، مفصل شانه را در جهات مختلف حرکت می‌دهد تا به شل شدن بافت سفت شده کمک کند.
- عمل جراحی(آرتروسکوپی): درمان جراحی شانه یخ زده،رهاسازی کپسولی آرتروسکوپی است. جراحی آرتروسکوپی شامل قرار دادن یک دوربین کوچک در داخل مفصل شانه است.
آیا می‌توان از یخ زدگی(خشکی و گرفتگی) شانه جلوگیری کرد؟
اگر مدت کوتاهی پس از هر گونه آسیب که در آن حرکت شانه دردناک یا محدود است، فیزیوتراپی شروع شود، می‌توان از یخ زدگی شانه جلوگیری کرد یا حداقل آن را کاهش داد. پزشک ارتوپد یا فیزیوتراپ شما می‌تواند یک برنامه ورزشی برای رفع نیازهای خاص شما ایجاد کند.