به گفته کارشناسان، ایران بزرگترین تولیدکننده زعفران در دنیا محسوب می‌شود اما به دلیل موانع صادرات از مبادی رسمی، سهم چندانی از تجارت بازارهای جهانی ندارد.
به گزارش روند بازار، با وجود آنکه قدمت تولید زعفران در ایران به سه هزار سال پیش باز می‌گردد، اما طی سال های اخیر موانع صادرات ناشی از شرایط تحریم و مشکلات بازگشت ارز به کشور زمینه را برای قاچاق این محصول یا صادرات مجدد زعفران توسط کشورهای خریدار به اسم و برند خود فراهم کرده که همین امر منجر به سهم ناچیز کشور ما از تجارت زعفران در دنیا شده است.
در همین ارتباط مجتبی خیام نکویی رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی می گوید: ایران ۹۸ درصد زعفران دنیا را تولید می‌کند، اما سهم کشور از صادرات ۱۱ میلیارد دلاری ناشی از خام فروشی تنها ۴۰۰ میلیون دلار است که باید سهم مان در خصوص این محصول استراتژیک در بازارهای هدف افزایش دهیم.
بنابر آمارهای اعلامی سالانه بیش از ۱۲۰ تن زعفران ناشی از مشکلات و موانع سدراه صادرات مبادی رسمی از مرزهای کشور قاچاق می شود، درحالیکه اگر این رقم به آمار رسمی صادرات اضافه شود، ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون دلار ارز وارد کشور می شود.
با توجه به شرایط تحریم برخی کشورها، زعفران تولیدی را پس از خرید از ایران مجدد با نام و برند خود به دیگر کشورها بصورت خام فروشی یا فرآورده های حاصل از آن صادر می کنند که همین امر سهم ما را از تجارت بازارهای جهانی کاهش داده است، درحالیکه با رفع معضلات و جایگاه یابی در دنیا هیچ کش نمی تواند جای ما را در بازارهای هدف بگیرد.
سهم ایران از تجارت و ارزش افزوده همانند ظرفیت تولید نیست
محسن احتشام رئیس شورای ملی زعفران گفت: علی رغم آنکه ایران با تامین ۹۵ درصد زعفران دنیا، بزرگترین تولیدکننده این محصول استراتژیک محسوب می شود، اما سهم آن از تجارت و ارزش افزوده آن پایین است و در حد اندازه ظرفیت تولید نیست.
او با بیان اینکه ایران به مزیت نسبی تولید تکیه کرده است، افزود: با توجه به آنکه بزرگترین تولیدکننده زعفران در دنیا هستیم، براین اساس باید به سمت مزیت رقابتی در برندسازی و جایگاه یابی در دنیا حرکت کنیم تا با فرآورده حاصل از زعفران بتوان ارزش افزوده آن را به چرخه اقتصاد بازگرداند. این درحالی است که ۸۵ درصد محصول زعفران تولیدی خام فروشی می شود، گرچه درصدی از این خام فروشی در سال های اخیر کاهش پیدا کرده است.
احتشام با اشاره به مشکلات پیش روی صادرکنندگان زعفران گفت: بازگشت ارز و نقل و انتقال پول و ورود به بازارهای جدید ناشی از شرایط تحریم از جمله مشکلات اصلی صادرکنندگان محسوب می شود، درحالیکه اگر بدنبال ارزش افزوده بیشتر هستیم، راهی جزء صادرات با نام تجاری خودمان نداریم که به سبب شرایط تحریم این امکان وجود ندارد و در نهایت زعفران تولیدی پس از صادرات به بازارهای هدف مجدد با بسته بندی جدید به اسم خود آن کشورها صادر می شود. به عنوان مثال سال گذشته ۶۷ تن زعفران ایران به اسپانیا صادر شود که مجدد با بسته بندی جدید برای ایجاد ارزش افزوده صادر شد.
رئیس شورای ملی زعفران ادامه داد: چند شرکت در بخش دانش بنیان داریم که فرآورده های مختلفی از زعفران تولید می کنند، اما بحث مهم بازاریابی و برندسازی است که بدلیل عدم حمایت از صنعت زعفران شرکت ها نتوانستند وارد بازارهای جهانی و مصرف نهایی شوند و عمدتا واسطه ها محصول می فروشند.
او با اشاره به علل قاچاق زعفران گفت: بنابر آمار سال گذشته ۲۱ تن زعفران به افغانستان رفت و مجدد به اسم خودشان به دیگر کشورها صادرکردند چراکه بازگشت ارز و شرایط سیستم بانکی برای واحدهای کوچک و متوسط معضل بزرگی است که بدلیل مشکلات جابه جایی، تجار خارجی علاقه ای به کارکردن ندارند.
بنابر آمار گمرک سال گذشته ۲۸۶ تن زعفران به بازارهای هدف صادر شد که امسال مشکلات بازگشت ارز به آن سوی مرزها منجر به کاهش صادرات رسمی شده به طوریکه از آبان ۱۴۰۲ روند صادرات نزولی بوده، این درحالی است که مصرف زعفران در دنیا تغییری نداشته است که این امر نشان می دهد که این بخش زعفران به بازارهای هدف قاچاق می شود.
پتانسیل صادرات هزار تن زعفران با بسته بندی استاندارد وجود دارد
غلامرضا میری نایب رئیس شورای ملی زعفران گفت: با توجه به ظرفیت مصرف زعفران در دنیا، روز به روز صنعت افزایش پیدا کرده است به طوریکه پتانسیل صادرات هزارتن زعفران در صورت رفع موانع به بازارهای هدف وجود دارد.
به گفته او، در شرایط کنونی امکان رقابت میان صادرکنندگان رسمی و قاچاقچیان وجود ندارد، درحالیکه با رفع موانع دیگر قاچاق صرفه اقتصادی ندارد که این امر به نفع اقتصاد کشور است.
میری با بیان اینکه ظرفیت بسته بندی استاندارد هزارتن زعفران در کشور را ایجاد کردیم، افزود: با رفع موانع صادراتی پیش روی صادرکنندگان و بازاریابی، امکان صادرات هزارتن زعفران وجود دارد که در صورت تحقق بیش از ۲ میلیارد دلار ارز وارد کشور می شود.
نایب رئیس شورای ملی زعفران با بیان اینکه سهم بزرگترین تولیدکننده از تجارت زعفران ناچیز است، گفت: با ورود تکنولوژی و جلوگیری از صادرات محصولات خام، می توان سهم بزرگترین تولیدکننده را از اقتصاد زعفران افزایش داد. اما این امر مستلزم حمایت دولت است که با ورود تکنولوژی بدنبال فرآورده های جانبی زعفران برویم و از طرفی این امر نیاز به کار تحقیقاتی و دانش بنیان دارد.
به گفته کارشناسان، سهم درآمدهای ارزی بزرگترین تولیدکننده زعفران در دنیا طی سال های اخیر برخی موانع ناشی از خروج چمدانی یا قاچاق زعفران به دیگر کشورها رو به کاهش است که با استمرار این روند، قدمت ۳ هزار ساله زعفران ایرانی در معرض خطر قرار می گیرد چراکه احتمال قاچاق زعفران های سنواتی و تاریخ گذشته در انبارها وجود دارد که با رفع موانع صادرات و توسعه تکنولوژی و شرکت های دانش بنیان نه تنها دیگر قاچاق صرفه اقتصادی ندارد، بلکه امکان افزایش درآمدهای ارزی و سهم تجارت بزرگترین تولیدکننده زعفران از صادرات رسمی این محصول وجود دارد.