شهر سردرود در استان آذربایجان شرقی و در نزدیکی تبریز با ۸۰۰ کارگاه فعال، به عنوان یکی از خاستگاه‌های تابلوفرش و پایتخت تابلوفرش دستباف جهان شناخته می‌شود.
از این پایتخت تا آن پایتخت ۱۵دقیقه راه است. یعنی از تبریز، پایتخت جهانی فرش دستباف تا سردرود، پایتخت تابلوفرش جهان.
حالا فرش در کنار کیف و کفش چرم، آجیل، نوقا و ریس، یکی از نزدیک‌ترین واژه‌ها به تبریز است. فرش تبریز به عنوان برندی معتبر و جهانی در نقاط مختلف دنیا مشتری دارد. هیچ‌کس روی کیفیت و اصالت این فرش شبهه‌ای مطرح نمی‌کند.
اما همه این اتفاقات خوب هنوز برای سردرود و تابلوفرش‌هایش نیفتاده است. هرچند هنگام ورود به این شهر تابلوها به شما می‌گویند که به پایتخت تابلوفرش جهان رسیده‌اید، اما هنوز این آوازه به تمام جهان نرسیده است.
سَردْرود یکی از شهرهای استان آذربایجان شرقی است که در جنوب غربی شهر تبریز واقع شده و ۸-۷ کیلومتر با شهر تبریز فاصله دارد. این شهر دومین شهر پرجمعیت شهرستان تبریز و یازدهمین شهر پرجمعیت استان آذربایجان شرقی است.
طبق آخرین سرشماری مرکز آمار ایران که در سال ۱۳۹۰ صورت گرفته است، این شهر با جمعیتی بالغ بر ۳۵ هزار نفر قدمتی در حدود ۳ هزار سال دارد.
سردرودی‌ها هنر بافت تابلوفرش را از پدران خود به ارث برده‌اند و میتوان گفت که این حرفه نسل به نسل انتقال پیدا کرده استسردرود با سابقه طولانی و حجم عمده تولیدات تابلوفرش، سال‌هاست که در بسیاری از جوامع با عنوان پایتخت تابلو فرش ایران و جهان شناخته می‌شود. تابلو فرش‌های دستباف این شهر اغلب در قالب پرتره بافته می‌شوند؛ البته نقش‌های هنری، نقاشی، منظره و آیات قرآن دیگر طرح‌های مرسوم به کار رفته در این تابلو فرشها هستند که در واقع با ابتکار و به روز شدن هنرمندان قالیباف، این صنایع بومی نیز با شرایط زندگی روز و سلایق خریداران انطباق پیدا کرده است.
قالی‌های سردرود دارای تاریخچه صد ساله است، قالی‌بافی برای نخستین بار توسط «محمود آقاحکیم» وارد زندگی اهالی سردرود شده است و بعد از آن، توسط افراد دیگری مانند «حاج سید حاج آقا اسحاقیان»، «اعلاباف»، «حاج ابوالقاسم شریف زاده» و… پیگیری و گسترش یافته است.
احمد علیزاده، یک سردرودی است که می‌گوید از بچگی به بافتن و تولید تابلوفرش مشغول بوده است. او در گفتگو باخبرنگار مهر توضیح می‌دهد: سردرودی‌ها هنر بافت تابلوفرش را از پدران خود به ارث برده‌اند و میتوان گفت که این حرفه نسل به نسل انتقال پیدا کرده ست.
این هنر بیکاری را از بین برده است
«حالا تابلوفرش جزو لاینفک زندگی سردرودی‌هاست»؛ علیزاده این را می‌گوید و اضافه می‌کند: کم‌تر خانه و خانواده‌ای را در این شهر میتوان پیدا کرد که به تولید تابلوفرش مشغول نباشند. در این میان پیر و جوان و تحصیل‌کرده و بی‌سواد هم تفاوتی ندارد.
آرزو مبصر، رئیس شورای اسلامی شهر سردرود هم با این موضوع موافق است. او به خبرنگار مهر می‌گوید: تولید تابلوفرش، اولین هنر سردرودی‌ها است و از آن میتوان به عنوان اصلی‌ترین شغل مردم این شهر یاد کرد.
به گفته مبصر، در گذشته اهالی در قالب قالی‌بافی به تولید تابلوفرش می‌پرداختند اما این‌روزها کارگاه‌های تولیدی فعالیت خود را آغاز کرده‌اند و هم‌اکنون حدود ۸۰۰کارگاه در این شهر مشغول به کارند و حاصل کارشان را به سراسر کشور و بیش‌تر کشورهای جهان صادر می‌کنند.
او از تشکیل کارگروهی تخصصی متشکل از بافندگان تابلوفرش، اتحادیه تابلوفرش دستباف و افراد دارای نفوذ در این زمینه خبر می‌دهد و می‌گوید: با تلاش‌های این کارگروه، مرکز پژوهش‌های فرش دستباف سردرود آغاز به کار کرد و هم‌اکنون اقدامات مفیدی برای رشد این صنعت و هنر در مرکز انجام می‌شود.
آرزو مبصر معتقد است که رهایی از روش‌های سنتی و توجه جدی‌تر به علم و پژوهش و به‌روزرسانی طرح‌ها و … می‌تواند در پیشرفت و معرفی هرچه بیش‌تر تابلوفرش سردرود به جهان موثر باشد.
نکته امیدوارکننده درمورد تابلوفرش این است که در سراسر جهان تقاضا برای این محصول وجود دارد. افراد با خرید و نصب تابلوفرش به دیوار محل زندگی یا کار خود می‌توانند پای رنگ‌های طبیعی را به زندگی خود باز کنند.
مناظر طبیعی، حیوانات، گل، اشخاص، چهره، ترکیبی و نقاشی هنرمندان مشهور جهان از جمله پرکاربردترین طرح‌های تابلوفرش است که هر طرح طرفداران به خصوص خود را دارد.
پیشتر جهت بافت تابلو فرشها از نقشه‌های کاغذی استفاده می شد. بدین صورت که پس از انتخاب یک تصویر جهت بافت، تصویر مورد نظر به تناسب اندازه تابلو توسط نقاش یا با استفاده از دستگاه‌های چاپ تصاویر بر روی کاغذ چاپ می شد و با تقسیم بندی شطرنجی کاغذ چاپ شده، توسط بافنده بافته می شد. ولی با پیشرفت تکنولوژی و با استفاده از کامپیوتر و الگوریتمهای پردازش تصاویر بیتی، تصاویر مربوط به تابلو فرشها توسط نرم‌افزارهای خاص آن به کدهایی با دو پارامتر موقعیت مکانی بر روی تصویر و رنگ هر نقطه، تبدیل می‌شوند که به این نوع نقشه‌ها اصطلاحاً نقشه‌های کامپیوتری گفته می‌شود.
با تمام ظرفیت اشتغالزایی، ظرفیت صادرات و شکل جدید ارزآوری این هنر بومی و ابتکاری، تابلوفرش هیچ متولی و یا تشکل خاص خود را در کشور ندارد و به همین دلیل درمیان فرش های صادراتی گم شده استحالا سردرودی‌ها فکر می‌کنند تابلوفرش‌هایشان تمام معیارهای لازم برای جهانی‌شدن را دارند. البته منظور آن‌ها از جهانی شدن تنها کسب عنوان نیست؛ بلکه منتظر گشایش مسیرهایی تازه برای فروش محصولات تولیدی خود به سراسر جهان هستند.
صحتی، رئیس اتحادیه تولید کنندگان تابلوی فرش دستباف سردرود می‌گوید: انتظار میرود تابلو فرش بیش از پیش به دنیا معرفی شود و اگر ترتیبی از طرف استان اتخاذ شود؛ میتوان با اعزام هیئت های تجاری تحقیقی به خارج از کشور بازارهای هدف جدیدی را برای تابلو فرش سردرود تعریف کرد.
او می‌گوید که با تمام ظرفیت اشتغالزایی، ظرفیت صادرات و شکل جدید ارزآوری این هنر بومی و ابتکاری، تابلوفرش هیچ متولی و یا تشکل خاص خود را در کشور ندارد و به همین دلیل درمیان فرش های صادراتی گم شده است.
به گفته صحتی، تابلوفرش سردرود هم‌اکنون با دو تهدید جدی مواجه است: یکی خلاء قانونی جلوگیری از سرقت طرح تابلو فرش ها و دیگری الحاق شهر سردرود، پایتخت تابلو فرش جهان به کلانشهر تبریز و دیده نشدن ظرفیت های این شهر به صورت مستقل.
در وضعیت اقتصادی فعلی تولید و صادرات تابلو فرش سردرود سالیانه ۶۰۰ میلیون تومان سود مالی برای هر کارگاه و ۸۰ میلیون تومان برای هر فرد ایجاد می‌کند.
این‌روزها که کشورهای غربی به‌ویژه آمریکا تحریم‌های ظالمانه‌ای علیه کشورمان اعمال می‌کنند، شاید بتوان از صادرات صنایع دستی همچون فرش و تابلوفرش به عنوان شیوه‌ای هنرمندانه برای دور زدن تحریم‌ها یاد کرد. شیوه‌ای که حتی می‌توانیم لای هر تخته فرش یا تابلوفرش، فرهنگ و ارزش‌هایمان را هم به دنیا صادر کنیم. نمی‌توانیم؟