پس از چند ماه توقف واکسیناسیون کرونا در کشور مدتی است با افزایش واردات واکسن های خارجی، روند واکسیناسیون سرعت بیشتری گرفته است.
از سال گذشته ایران همزمان با تحقیق و آزمایش بر روی واکسن های تولید داخل، اقدام به خرید میلیون ها دوز واکسن کرونا از کشورهای دیگر دنیا کرده است.
از میان واکسن های خارجی که مسئولان کشور از آن ها برای اجرای برنامه ی واکسیناسیون عمومی بهره گرفته اند بیشترین سهم به واکسن های آسترازنکا و سینوفارم تعلق دارد.
به همین دلیل می خواهیم مقایسه ای میان این دو واکسن داشته باشیم و با ویژگی های هر یک آشنا شویم.
واکسن آسترازنکا
همکاری میان دانشگاه آکسفورد انگلیس با شرکت دارویی انگلیسی – سوئدی آسترازنکا به تولید یک واکسن کرونا انجامید که مورد تأیید بسیاری از کشورهای دنیا قرار گرفت.
واکسن آسترازنکا «پروتئین اسپایک» ویروس کرونا را با استفاده از ویروس سرماخوردگی که با دستکاری کاملاً بی ضرر شده، وارد بدن می کند.
میزان اثربخشی: گروه تحقیقاتی برای آزمایش میزان اثربخشی واکسن آسترازنکا نتیجه ی تزریق واکسن بیش از ۱۱ هزار داوطلب را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند. محققان به این نتیجه رسیدند که واکسن آسترازنکا ۹۰ درصد در جلوگیری از ابتلا به ویروس کرونا مؤثر است. گروه تحقیقاتی متوجه شدند در میان آن هایی که علیرغم دریافت واکسن مبتلا شدند هم تمامی موارد خفیف بودند و بیماری هیچ یک از آن ها شدید نبود. این بدان معنی است که حتی اگر جزء آن ۱۰ درصد بدشانسی باشید که از همه ی فواید واکسن برخوردار نمی شوند، باز هم از عفونت شدید مصون می مانید. داده های مربوط به ایمنی واکسن که از بیش از ۲۰ هزار شرکت کننده در آزمایش واکسن آسترازنکا جمع آوری شده نشان می دهد این واکسن برای عموم مردم بی خطر است و بدن به خوبی آن را تحمل می کند.
برنامه تزریق: واکسن آسترازنکا در ۲ دوز تزریق می شود. تحقیقات اخیر می گوید یک فاصله ی ۱۲ هفته ای میان دوزها اثربخشی واکسن را بیشتر می کند. برای نگهداری واکسن آسترازنکا دمای استاندارد ۲ تا ۸ درجه سانتیگراد کافی است.
نگرانی ها در خصوص عارضه جانبی لخته شدن خون: سازمان جهانی بهداشت بیانیه ای اطمینان بخش صادر و به همه ی کشورها توصیه کرد به انجام واکسیناسیون با واکسن آسترازنکا ادامه دهند و خاطر نشان کرد فواید آن بیشتر از خطرات آن است. کمیته ی ارزیابی ایمنی آژانس دارویی اروپا هم در آوریل سال ۲۰۲۱ به این نتیجه رسید که لخته شدن غیر معمول خون باید در فهرست عوارض جانبی بسیار نادر واکسن آسترازنکا قرار گیرد. این امر گرچه از وجود یک رابطه ی علت و معلولی احتمالی میان واکسن آسترازنکا و لخته شدن خون حکایت دارد اما سبب شد استفاده از واکسن آسترازنکا طبق برنامه ادامه یابد.
محدودیت سنی واکسن آسترازنکا: ایتالیا توصیه کرده واکسن آسترازنکا تنها برای افراد ۶۰ سال به بالا مورد استفاده قرار گیرد. به علاوه، مقامات بهداشتی ایتالیا اعلام کردند افراد زیر ۶۰ سالی که دوز اول خود را واکسن آسترازنکا دریافت کردند می توانند برای دوز دوم خود هم این واکسن را تزریق کنند. در عین حال، انگلیس به خاطر عارضه ی نادر لخته شدن خون، واکسن دیگری را به جای واکسن آسترازنکا برای افراد کوچک تر از ۳۰ سال توصیه کرده است. بسیاری از کشورها هم برای استفاده از واکسن آسترازنکا محدودیت سنی در نظر گرفته اند.
- طبق پژوهش های مؤسسه ی سلامت عمومی انگلیس، واکسن آسترازنکا حفاظتی ۶۰ درصدی در برابر سویه ی دلتای ویروس کرونا و حفاظتی ۶۶ درصدی در برابر سویه ی آلفای این ویروس ایجاد می کند. با این حال، به گفته ی محققان، برای آنکه واکسن مؤثر باشد باید هر ۲ دوز آن را تزریق کرد.
- بر اساس آخرین پژوهش های این مؤسسه، واکسن آسترازنکا مانع از بستری شدن مبتلایان سویه دلتای کرونا می شود. این تحقیق نشان داد واکسن مانع بستری شدن ۹۲ درصد بیماران شده بود.
- تحقیق جدیدی برای آزمایش واکسن آسترازنکا در برابر سویه آفریقای جنوبی کرونا در حال انجام است. این تحقیق قرار است با شرکت ۲،۲۵۰ نفر انجام شود.
- گروهی از محققان دانشگاه آکسفورد انگلیس اعلام کردند ایجاد فاصله ی حداکثر ۱۰ ماهه بین دو دوز واکسن آسترازنکا می تواند پاسخ ایمنی بسیار قدرتمندتری ایجاد کند.
- به علاوه، آن ها پی بردند تزریق دوز سوم واکسن آسترازنکا ۶ ماه بعد از دوز دوم می تواند حفاظت بیشتری در برابر ویروس ایجاد کند.
- این گروه تحقیقاتی همچنین اعلام کردند هنوز هیچ مدرکی دال بر لزوم دریافت دوز سوم وجود ندارد.
واکسن سینوفارم
شرکت دارویی سینوفارم که متعلق به دولت چین است واکسن خود را با استفاده از نسخه ی غیرفعال شده ی ویروس کرونا ساخته است. پس از آنکه شرکت سینوفارم از ایمن و مؤثر بودن واکسن خود در برابر ویروس خبر داد، این واکسن به تأیید نهادهای کنترل کیفیت امارات متحده عربی و بحرین رسید.
میزان اثربخشی: این شرکت بر اساس آزمایشی با شرکت نزدیک به ۳۱ هزار داوطلب، میزان اثربخشی واکسن خود را ۷۹ درصد اعلام کرده است. تاکنون بیش از ۱۰۰ کشور از واکسن سینوفارم خریداری کرده اند.
برنامه تزریق: واکسن سینوفارم هم در ۲ دوز تزریق می شود. برای نگهداری از این واکسن تنها به دمای استاندارد نیاز است، امری که آن را به گزینه ی مناسبی برای کشورهای در حال توسعه بدل می کند.
- در ماه مه بود که سازمان جهانی بهداشت مجوز استفاده ی اضطراری از واکسن سینوفارم را صادر کرد و به این ترتیب اولین واکسن غیر غربی شد که به تأیید رسید. کمیته ی مسئول اعلام کرد نتایج مربوط به اثربخشی و ایمنی واکسن سینوفارم امیدوارکننده است و تأیید ان به افزایش سرعت واکسیناسیون در سرتاسر دنیا کمک می کند.
- در همان ماه پژوهش گسترده ای در نشریه انجمن پزشکی آمریکا منتشر شد که اثربخشی این واکسن چینی را تأیید می کرد. این تحقیق با شرکت ۴۰ هزار داوطلب در مراکز واکسیناسیون مصر، امارات متحده عربی، بحرین و اردن انجام شده بود. محققان پی بردند واکسن سینوفارم ۷۲/۸ تا ۷۸/۱ درصد در برابر ویروس کرونا مؤثر است، که با میزان مورد نظر سازمان جهانی بهداشت هم تطابق دارد.
- امارات متحده برای دوز سوم کسانی که تاکنون دو دوز واکسن سینوفارم دریافت کرده اند از واکسن فایزر استفاده می کند. دوز سوم ۶ ماه بعد از دوز قبلی تزریق می شود.
- پژوهش جدیدی در سریلانکا نشان داد پاسخ ایمنی واکسن سینوفارم در برابر سویه دلتای کرونا مشابه پاسخ ایمنی ای است که به دنبال عفونت طبیعی در بدن ایجاد می شود.
- وزارت بهداشت امارات متحده عربی پس از آزمایشات و تحقیقات گسترده اعلام کرد واکسن سینوفارم برای کودکان و نوجوانان ۱۳ تا ۱۷ ساله قابل استفاده است.
- بعد از امارات متحده عربی، چین نیز استفاده از واکسن سینوفارم برای کودکان ۳ ساله را تأیید کرد.