با توجه به اخبار متناقضی که از چند ماه پیش از برجام به گوش می‌رسد، بازار ارز در سال ۱۴۰۰ چه مسیری را طی کرده و در سال جدید به کدام سو می‌رود؟
به گزارش روند بازار به نقل از تجارت‌نیوز، هنوز تکلیف برجام مشخص نیست؛ این مهم‌ترین ابهام سیاسی و اقتصادی این روزها است و باعث شده بازارهای مالی در چند ماهه اخیر در سردرگمی به‌سر ببرند.
پیش‌بینی قیمت دلار در سال ۱۴۰۱
پیش‌بینی قیمت دلار به عوامل مختلفی و حتی غیراقتصادی گره خورده است و این موضوع پیش‌بینی را مشکل می‌کند. در یک نگاه کلی و با توجه به احتمال بالای توافق هر چند ناقص می‌توان دلار را در سال ۱۴۰۱ در محدوده ۲۵ تا ۲۹ هزار تومان متصور بود. در صورت عدم توافق و با توجه به حجم نقدینگی و میزان عرضه و تقاضای دلار در ایران قیمت دلار می‌تواند تا ۳۸ هزار تومان نیز رشد کند.
با توجه به اخبار مثبت از احتمال بالای توافق و لغو تحریم‌ها، ابتدای سال ۱۴۰۱ احتمالا با کاهش قیمت دلار شروع خواهد شد. البته این کاهش شدید نیست و تا محدوده احتمالی ۲۰ هزار تومان نیز پیشروی خواهد کرد.
احتمالا پس از این شوک کاهشی در یک مسیر تعادلی قرار می‌گیرد. با افزایش شانس توافق و احیای برجام انتظارات تورمی تعدیل شده و با فرض آزاد شدن برخی منابع ارزی ایران، تحلیلگران نگران سیاست‌های انقباضی و رکود پس از آن هستند.
سناریوهای قیمت دلار پس از توافق
کوتاه مدت: کاهش بر اثر هیجان و شوک حصول توافق و لغو برخی تحریم تا محدود ۲۰ هزارتومان
میان‌مدت: در صورتی که توافق به صورت معناداری حاصل شود و خلاصه به آزاد شدن مقداری از منابع دلاری و فروش محدود نفت و … نشود، شاهد ثبات قیمت در همان محدود ۲۰ تا ۲۵ هزار تومان و در صورتی که اینطور نباشد متناسب با تورم و رشد نقدینگی رشد تا محدوده ۲۹ هزار تومان را تجربه می‌کند.
ممکن است سیاست‌گذار با انتخاب سیاست بسیار غلط دولت‌های گذشته اقدام به عرضه دلارهای تازه نفس در بازار کند و دلارهای نفتی را ریالی کند که ممکن است در میان مدت قیمت دلار را در همان محدوده ۲۰ هزار تومان حفظ کند.
اما واقعیت‌های اقتصادی ما متفاوت است و چیزی جز بیماری هلندی و بدتر شدن شرایط در بلندمدت عایدمان نخواهد شد. سیاست‌گذار باید انتخاب کند که کنترل تورم در کوتاه مدت با سرکوب نرخ دلار و سرکوب تولید را دوست دارد یا مسیر جدایی بودجه دلاری و ریالی و انتخاب تورمی میان‌مدت برای درست کردن وضعیت اقتصادی مردم این‌بار از ریشه!
بلندمدت: در صورت توافق اثرگذار، انتظار رونق و ثبات بیشتر و رشد دلار به اندازه رشد نقدینگی و تورم و متوسط سالانه ۳۰٪ و در صورت عدم توافق رشدهای عجیب و غریب حتی بیش از ۵۰٪.
چنانچه توافقی انجام نشود، انتظار تورم بیشتر و رشد نرخ دلار را داریم. علاوه بر این کسری بودجه نیز در راه است که به شدت تورم زاست و پیش بینی می‌شود از سقف بودجه پیش‌بینی شده ۳۰۰ هزار میلیارد تومان کسری داشته باشیم.
علاوه بر آن میزان فروش نفت فعلا تغییر عجیبی نکرده و بخشی از فروش برای تهاتر کالاهای اساسی استفاده می‌شود. بنابراین در صورت عدم توافق سال ۱۴۰۱ سال شکست سقف‌های قیمتی دلار و ثبت رکوردهای جدید قیمت دلار است.
در سال ۱۴۰۱ دلار بخریم؟
با توجه به بررسی بازدهی دلار در قسمت قبل متوجه شدیم که خرید دلار از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست و البته که اخلاقی هم نیست! شاید راه‌حل جایگزین و سریع سرمایه‌گذاری در طلا و رمزارزهاست که حداقل ارز را از چرخه اقتصاد خارج نمی‌کند و البته راه‌حل عاقلانه و جذاب‌تر سرمایه‌گذاری در سهام است.
با فرض اینکه شانس رفع تحریم‌ها فرض شود، می‌توان انتظار داشت اغلب دارایی‌های ریسکی جذاب نباشند. تنها دارایی ریسکی که می‌تواند در چنین دوره‌ای از اقتصاد، بازدهی بیشتر از سود بانکی خلق نماید سهام است.
سهام با کاهش ریسک‌های سیاسی و سیستماتیک، بازدهی مورد انتظار سهامداران تعدیل شده و توان پرداخت سود شرکت‌ها افزایش یافته و هزینه‌های حمل و تخفیف‌های صادراتی شرکت‌ها تقلیل میابد.
همچنین شرکت‌ها در اجرای طرح‌های توسعه‌ای خود و تامین مالی و تامین قطعات مورد نیاز توفیق بیشتری خواهند داشت و اثر مثبت تمامی موارد ذکر شده بر اثر منفی تقویت ریال چیره خواهد شد.
به عبارت ساده‌تر درست است که با توافق دلار روند نزولی گرفته و اثر منفی روی فروش شرکت‌ها می‌گذارد، اما اثر مثبت رفع تحریم‌ها و کاهش هزینه شرکت‌ها بسیار بیشتر از اثر منفی دلار است.
دلار در سال ۱۴۰۰ چه مسیری را طی کرد و چه چشم‌اندازی برای این بازار در سال پیش رو وجود دارد؟
امید موسوی، کارشناس بازارهای مالی در گفتگو با تجارت‌نیوز تحلیلی در این خصوص ارائه داده که در ادامه می‌خوانید:
رشد ۷ درصدی قیمت دلار در سال ۱۴۰۰
قیمت دلار در بازار آزاد از حدود ۲۴۵۰۰ تومان تا ۲۶۳۰۰ تومان رشد کرد. کمترین قیمت دلار در نیمه اردیبهشت در محدود ۲۰۶۷۰ تومان بود. در اوایل آذر با ناکامی در مذاکرات و احتمال بالای عدم توافق تا قیمت ۳۰ هزار تومان اوج گرفت سقف قیمت سال ۱۴۰۰ را ساخت.
افت و خیزهای دلار در سال ۱۴۰۰
در نمودار ذیل افت و خیزهای دلار را در ۳ مرحله در سال ۱۴۰۰ تحلیل شده است.
مرحله اول: تغییر دولت و خوش‌بینی به کنترل تورم و سیاست‌های جدید
مرحله دوم: احتمال عدم توافق و شکل‌گیری انتظارات تورمی در جامعه و عرضه کمتر دلار
مرحله سوم: احتمال توافق بیشتر و البته فروش بیشتر نفت و تقویت ذخایر ارزی و عرضه بیشتر دلار در بازار
روند دلار در ۳ ماه پایانی سال ۱۴۰۰
در سه ماه پایانی سال با پررنگ شدن احتمال دستیابی به توافق دلار در بازار آزاد روند نزولی به خود گرفت و در کانال ۲۶ هزارتومانی قرار گرفت. این در حالی است که دلار نیمایی در محدوده ۲۴ هزار تومان در نوسان است و فاصله دلار آزاد و نیما در حال کم شدن است. بازار سهام نیز به این رخداد واکنش داده و در صنایع ریالی نظیر بانکی، خودرویی و حمل و نقل و … شاهد رشد با احتیاط قیمت سهام بودیم.
از طرفی در روزهای انتهایی سال با افزایش نرخ بهره توسط فدرال رزرو و همچنین تنش‌های بین روسیه و اوکراین تقویت دلار را در پی داشت.
رابطه دلار با بازارهای سرمایه‌گذاری موازی
در نمودار بالا بازده لگاریتمی واقعی (پس از تورم) کلاس دارایی‌ها از سال ۱۳۸۷ نمایش داده شده است. این نمودار رابطه بین دلار و بقیه کلاس‌های دارایی را به خوبی نشان می‌دهد.
در جدول بالا همانطور که مشاهده می‌شود، در سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۰ دلار کمترین بازدهی را ثبت و بدترین سرمایه‌گذاری بین کلاس‌های دارایی جدول یعنی مسکن، دلار، سکه طلا، سپرده‌بانکی، بورس و خودرو بوده است.
تنها در سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ دلار به همراه بورس بازدهی بهتری ثبت کرده است. به طور کلی با توجه به رشد نقدینگی در ۲۰ ساله ۱۳۸۰ تا ۱۴۰۰ که ۱۱۹ برابر بوده است (در صورتی که معادل تورم در نظر بگیریم)، سرمایه‌گذاری روی دلار با ۳۵ برابر شدن در مقابل مسکن، طلا و بورس اصلا صرفه اقتصادی نداشته است.