تاثیر نوسانات ارز بر کسب و کار و زندگی مردم

نوسانات ارز و کاهش ارزش ریال از جمله مباحثی است که طی چندماه گذشته تاثیرات منفی بسیاری بر اقتصاد کشور گذاشته است.

روند بازار – کارشناسان معتقدند نوسانات ارزی همیشگی نیست و نمی‌توان به طور قاطع اعلام کرد که این نوسانات به طور مطلق به ضرر وضعیت اقتصادی یک کشور است و گاها می‌توان از این نوسانات ارزی به نفع اقتصاد کشور سود برد زیرا در برخی موارد می تواند باعث وارد کردن تلنگر به اقتصاد شود و به نوعی اقتصاد را از خواب بیدار کند، که این موضوع خود جای بررسی دارد. اما آنچه که امروز مشهود است این است که افزایش قیمت ارز بیشترین ضربه را بر بدنه واردکنندگان به خصوص واردکنندگان مواد اولیه وارد آورده است به طوری که تولیدکنندگانی که با مواد اولیه غیر ایرانی مشغول به فعالیت هستند و تا پیش از این نوسانات، با حجمی بالاتر تولید می‌کردند حال در یک پوشش محافظه‌کارانه فرو‌رفته‌اند و با کمترین ریسک و به صورت آهسته حرکت می‌کنند تا از این طریق اطمینان‌خاطر داشته باشند که تا چندماه آینده مواد اولیه خارجی حداقلی را که لازمه کارشان است در اختیار دارند و کار و کارگاه‌شان به تعطیلی نکشد.
به گفته برخی روسای اتحادیه‌های صنفی تهران، تعدادی از تولیدکنندگان پس از گذشت ۳ ماه از شروع سال جدید هنوز شروع به کار نکرده‌اند چراکه چشم‌انداز روشنی از آنچه در انتظارشان است ندارند.
هرچند هستند تولیدکنندگانی که معتقدند تحت هر‌شرایطی تولید خواهند داشت چون جز تولید چاره دیگری ندارند اما آنچه مسلم و مشهود است سردرگمی و عدم اطمینان از آینده کاری افراد است.
برخی دیگر معتقدند بسیاری از مردم توجه زیادی به تاثیرات منفی که نوسانات ارزی بر اقتصاد کشور گذاشته است ندارند و عقیده‌شان بر این است که چون عامه مردم معاملات خود را با ریال انجام می‌دهند تنها زمانی این تاثیرات منفی را احساس می‌کنند که قصد سفر خارجی داشته باشند و یا بخواهند کالایی وارد کنند. اما آنچه مسلم است این است که طی سال‌های اخیر و بخصوص چندماه گذشته نوسانات ارزی به قدری زیاد بوده که بر زندگی روزمره مردم تاثیر گذاشته و عملا شاهدیم که مردم دیگر قدرت خرید گذشته را ندارند. از سوی دیگر این نوسانات به مرور می‌تواند تا جایی نفوذ کند که بر آینده شغلی تک تکِ افراد نیز تاثیر بگذارد.
از دیگر لطماتی که ثابت نبودن ارزش واحد پولی ما به اقتصاد کشور می‌زند این است که از آنجایی که سرمایه‌های خارجی تمایل دارند به سمت کشورهایی با اقتصاد پویا و ارزهای باثبات حرکت کنند این بی‌ثباتی ارزی قطعا باعث عدم‌جذب این سرمایه های خارجی به کشور می شود.
نمونه بارز کشورهایی که اقتصادشان به واسطه تزریق سرمایه‌های خارجی، پویاست چین و هندوستان است که در صورت عدم ورود این سرمایه‌های خارجی رشد اقتصادی‌شان با مشکل روبرو می‌شود.
همچنین نرخ ارز جزو عوامل مهمی است که بر تجارت جهانی تاثیرگذار است و با توجه به اینکه تجارت جهانی نقش بسزایی در اقتصاد کشورها دارد اینگونه می توان گفت که نوسانات ارز تبعات خاص خود را دارد. به عبارت دیگر با بر هم خوردن ثبات نرخ واقعی ارز و نوسانات مکرر روند سرمایه‌گذاری غیرمنطقی شده و تخصیص بهینه‌ منابع امکان‌پذیر نخواهد بود.

دلایل افزایش نرخ ارز
در خصوص دلیل افزایش نرخ ارز به ویژه دلار در این مدت اظهار نظرات بسیاری از سوی کارشناسان و مسئولان شده است و هر یک دلایل متفاوتی برای این افزایش نرخ ارز عنوان کرده‌اند. از جمله اینکه برخی مخالفان دولت معتقدند دولت برای تامین کسری بودجه خود قیمت ارز را افزایش داده است.
برخی دیگر نیز این مساله را به دلایل تجاری و اقتصادی مربوط می دانند. این در شرایطی است که عدم نظارت دولت بر حفظ تعادل عرضه و تقاضا، اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده از ابتدای ‌سال ٢٠١٨ در امارات متحده عربی و به تبع آن هزینه بر شدن تأمین ارز برای صرافی‌های ایران و بی‌اعتمادی یا کم‌اعتمادی شهروندان به بانک‌ها و … از دیگر دلایلی است که برای افزایش بی سابقه ارز طی ماه‌های گذشته عنوان می شود.
از سوی دیگر مسئولان کشوری از جمله رئیس جمهور در واکنش به انتقادات وارد شده بر دولت در این خصوص، اظهار داشت افزایش نرخ ارز دلایل روانی و تبلیغاتی دارد و به این طریق وعده بهبود شرایط و به ثبات رسیدن نرخ ارز را داد.
همچنین سخنگوی دولت وضعیت فعلی بازار ارز را برخلاف میل دولت دانست و اعلام کرد که از تمام ظرفیت‌های نظام برای اصلاح بازار ارز استفاده خواهیم کرد تا وضعیت ارز به تعادل برسد.

افزایش نرخ ارز در کشور همسایه
بازار ترکیه نیز همچون ایران از اوایل سال جدید میلادی شاهد افزایش نرخ انواع ارز است و این افزایش کماکان ادامه دارد به طوری که بر اساس گزارشات، لیر ترکیه در ۶ماه گذشته یک چهارم ارزش خود را از دست داده است. دولتمردان ترکیه نیز برای مقابله با این افزایش نرخ ارز و همچنین برای تقویت پول ملی لیر در برابر ارزهای خارجی راه‌حل‌هایی همچون تزریق سرمایه به بازار و تشویق مردم به خرید طلا ارئه دادند که تنها به صورت مقطعی و برای چند روز موجب توقف روند رو به رشد نرخ ارز در ترکیه شد.
از نکات جالب توجه در خصوص این بی‌ثباتی ارزی در کشور ترکیه، واکنش مسئولان دولتی ترکیه دراین رابطه است که شباهت بسیاری به واکنش مسئولان دولتی کشورمان دارد. به طوری که رئیس جمهوری ترکیه اخیرا در واکنش به نوسان نرخ ارز در ترکیه اعلام کرده است برخی تلاش می‌کنند با عملیات روانی، نوسان اقتصادی موجود بازار جهانی را به گونه‌ای جلوه دهند که گویا ترکیه دچار مشکل شده است و ملت را نگران می‌کنند.

با آرامش عمل کنیم
با این تفاسیر می‌توان گفت که در چنین شرایطی بهترین کار این است که سوار بر موج نگرانی‌ها، هیجان‌ها و آشوب‌های ایجاد شده نشویم و آرامش داشته باشیم؛ قطعا در آرامش بهتر می‌توان تصمیم‌گیری کرد.

نویسنده: بهروز مجیدی